Daha önceki “ Akreditif Nedir ? “ yazımızda akreditif ile ilgili genel bilgiler paylaşmıştık. Bu yazıda ise akreditifin çeşitlerini kısaca anlatacağız.
Kabili Rücu (Dönülebilir) Akreditif : (Revocable Credit)
Bu akreditif türünün özelliği, ithalatçı, ya da bankasının ihracatçıya önceden haber vermeksizin akreditifi her zaman kısmen veya tamamen değiştirilebilir veya iptal edilebilir olmasıdır. Çok sık kullanılan bir akreditif türü olmamakla beraber, bilhassa ithalatçının ağır bastığı, ihracatçının risk aldığı bir türdür.
Gayrı Kabili Rücu (Dönülemez) Akreditif : (Irrevocable, Unconfirmed Credit)
Bu akreditif türünde taraflar karşı tarafın onayı olmadan akreditif veya şartları üzerinde değişiklik veya iptal yapamazlar. İhracatçı akreditif şartlarını yerine getirdiği zaman ödemesini tahsil edebilir. En çok kullanılan akreditif türüdür. her iki tarafı da eşit ve tam olarak garanti altına alır, bilhassa ihracatçılar için son derece önemli olan “ödemenin garantisi” kapsar. Günümüzde açılan akreditiflerin 90% civarı bu şekilde açılmaktadır.
Teyitli Akreditif : (Irrevocable Confirmed Credit)
İhracatçı akreditif amir bankasını tanımıyorsa veya kendisini tam güven içinde hissetmek için ödemesinin garantisi konusunda kendi ülkesindeki bir bankadan ve genelde kendi bankasından teminat vermesini ister. Yani yerel banka amir bankaya bir anlamda kefil olur. Bu taahhüdü veren bankaya teyit eden banka denir. Teyit ekstra maliyet oluştuğu için genelde çok istenilmez ancak bilhassa iyi tanınmayan, devlet otoritesinin tam olmadığı veya ekonomik dar boğazdaki ülkelere ihracatta kullanılması önemlidir. Teyit sadece geri dönülemez akreditife verilebilir.
Rotatif Akreditif : (Revolving Credit)
İhracatçının açtığı akreditifin miktarı veya tamamı kullanıldıkça herhangi bir belirli değişikliğe lüzum kalmaksızın eski miktar dahilinde yenilenen akreditiflerdir. Yenilemenin amacı, ihracatçının akreditif ten aynı şartlarla yararlanarak, ilk akreditif şartlarına uygun olmak kaydıyla yeniden ihracat yapabilmesidir. Bu tür akreditif genellikle aynı cins malı tek bir ihracatçıdan kısım kısım ithal eden ithalatçı tarafından açılır. Düzenli ticaret için uygulanabilir yöntemdir.
Devredilebilir Akreditif : (Transferable Credit)
Akreditifin devredilmesi bir anlamda çeklerin “ciro edilmesi” olayı ile aynıdır. İhracatçı kendi ülkesindeki üçüncü bir şahsa yani akreditifle adı geçenden başka ikinci ya da daha fazla ihracatçıya akreditifi devredebilir. İthalatçının açtığı akreditifin şartları değiştirilmez. Eğer ilk ihracatçının, devrettiği ikinci ihracatçının fatura miktarı ile ile akreditif miktarı arasındaki fark kadar fatura ekler. Akreditif devri sadece bir kez yapılabilir. Devamlılık arz etmez. Yani kinci lehtar olan firmanın akreditifi bir başkasına devir imkanı yoktur.
Bölünebilir Akreditif : ( Divisible Credit )
İthalatçının tedarik ettiği ürünler aynı ülkede farklı firmalardan geliyorsa, maliyeti düşürmek ve zaman kazanmak için ithalatçı sadece bir tedarikçisine bölünebilir akreditif açarak tüm ödemelerini gerçekleştirebilir. Bu her ne kadar ithalatçının istediği bir durum olsa da sıklıkla kullanılan bir yöntem değildir.
Red Clause Akreditif : (Red Clause Credit)
Bu tür akreditifle akreditif talimatında belirtilen özel bir hükme dayanarak muhabir banka, ihracatçı sevk belgelerini ibraz etmeden avans ödemesinde bulunur. Bu tür akreditife “red clause” denme sebebi akreditif mektubunda talimatın kırmızı mürekkeple yazılmasıdır. Akreditif talimatındaki bu hükme dayanılarak verilen avans teminat aranmaksızın makbuz ya da benzeri belgeler karşılığında verilmektedir. İhracatçıya verilen avans, malların sevkinde aracı bankaya verilen belgelerin bedelinden kesilerek kapatılmaktadır. Eğer ihracatçı yüklemeyi yapmaz ve avansı geri ödemezse muhabir banka amir bankadan faizi ile birlikte kendisine geri ödeme yapılmasını ister. Aynı şekilde amir banka da ithalatçıdan talepte bulunacaktır.
Green Clause Akreditif : (Green Clause Credit)
Akreditifi açan banka lehine, akreditifin kullanıcısı tarafından bir teminat mektubu verilmemişse, red clause akreditifleri açtıran firmalar büyük risklere girerler. Bu riskler green clause akreditifler ile en aza indirilebilirler. Green clause akreditifte ihracatçının mallan sevk etmesinden önce akreditif ten tahsilat yapmasına olanak tanınmaktadır. Ancak bu peşin ödemeler, malların mülkiyetini bankaya devreden ambar teslim makbuzları ile garanti altına alınmaktadır. Ambar teslim makbuzları, ambar firması tarafından düzenlenir ve depolanan malların değerini belirtir.
Red clause ve green clause akreditiflerin temel amacı, ithalatçı tarafından ihracatçının finanse edilmesidir. İhracatçının ülkesindeki kredi faizlerinin, ithalatçının ülkesindeki faizlere oranla yüksek olduğu durumlarda, bu tür akreditifler kanalıyla düşük maliyetli fonlar ihracatçılara aktarılabilir.
Karşılıklı Akreditif : (Back to-Back Credit)
Karşılıklı akreditif ihracatçının lehine açılan akreditifin devredilebilir olmadığı zaman veya devredilse bile devir işleminin gerektirdiği ticari koşulları sağlamadığı zaman kullanılır. İhracatçı ihraç ettiği mallan kendisi üretmiyorsa ve yurt dışındaki bir üreticiden ödeme karşılığı satın almak durumundaysa karşılıklı kredi gündeme gelir. Bu durumda ihracatçı yabancı üretici lehine bir akreditifin açılması için bankasına talimat verir. Bankasına teminat olarak da ithalatçının kendisi lehine açtığı akreditifi gösterir. Ülkemizde re-export veya transit ticaret yoluyla yapılan ihracatta ve mahsup yoluyla yapılan transit ticarette karşılıklı akreditif kullanılmaktadır. Bu noktada bir ithalat akreditifin karşılığını bir ihracat akreditifi teşkil etmektedir. RE-exportta ihracatçı, bir ülkeden almış olduğu bir malı diğer bir ülkeye satacaktır. Malı ithal ederken akreditif açar aynı zamanda aynı malı satacağı ülkedeki ithalatçı tarafından da kendisi için bir akreditif açılır. Bu durumda ihracatçının bankasında bir depo hesabı oluşur. İhracat bedeli döviz yurda geldiğinde, ithal bedeli tahsil olduktan sonra, kalan kısım ihracatçıya ödenir.
İhtiyat Akreditif : (Stand-By L/C)
Bu tip akreditifler bir ödeme aracından çok bir garanti gösterme aracıdır. Taraflar arasında yapılan sözleşmelerde (genellikle müteahhitlik sözleşmeleri), taraflardan birisinin (müteahhit firma) yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumuna karşın, diğer tarafın (işveren) garanti olarak bir teminat istemesi sonucu teminat gösterimi için bankalarca müteahhit taraf adına açılan kredilerdir.
