Konşimento ( Deniz Taşımacılığı ) (Marine/Ocean Bill of Lading)
Konşimento ( Bill of Lading ) bir deniz taşımacılığı şirketinin veya onun yetkili acentesinin veya malın yüklendiği geminin kaptanının malın yükleyicisine düzenlediği, belirtilen malların taşınmak üzere kabul edildiğini gösteren bir belge ve aynı zamanda yükleme kaydı konduğunda bir taşıma sözleşmesidir. İsme, emre veya hamiline düzenlenebilir. Belirtilen malın mülkiyetini belgeler ve ciro edilmesiyle malın mülkiyeti değiştirilebilir.
Konşimento konusunda en önemli husus, Tesellüm ile Yükleme konşimentoları arasındaki farktır. Tesellüm konşimentosu sadece malların nakliyeci tarafından teslim alındığını belgeler. İthalatçı için ürünlerinin yüklendiğini ifade etmez. İhracatçı için ise akreditif belgesi olarak kabul edilmez. Gerçekte pek kullanılmasa bile bu belgeye “Shipped on board” veya “clean on board” ibarelerinin gemi firması veya yetkili acentasının onayı ile konulması da ürünlerin yüklendiğini belgeleyebilir. Yükleme konşimentosu ise ürünlerin yüklemiş olduğunu belgeler.
Akreditiflerdeki yükleme tarihi, navlun sigortası tarihi ve yükleme konşimentosundaki tarihlerin uyumlu olması önemli bir kuraldır.
Konşimentodaki “Clean on board” ibaresi, malların ve/veya ambalajlarının kusursuz olduğunu ifade eder. Yine kural olarak eğer konşimentoda aksi ifade edilmemiş ise bu ifadenin olmamasına rağmen ürünler kusursuz kabul edilir.
Akreditif ile konşimento arasındaki bir diğer önemli husus, “notify address”dir. Eğer konşimentoda buraya alıcının temsilcisi, gümrükçüsü ve/veya 3.bir lehtar yazılmışsa akreditifte de mutlaka yazılmış olması gerekmektedir.
İhracatçı açısından bir diğer önemli konu “21 gün” kuralıdır. Yükleme tarihinden itibaren 21 gün içerisinde belgeleri tamamlanarak bankaya sunulmayan akreditif “bayat akreditif” kabul edilir ve “rezerv” konulur. Bu rezervin kaldırılması ithalatçının iznine tabi olduğundan süreç uzayabilir ve sorunlar yaşanabilir. Bu konu da ihracatçı daha ilk görüşmelerde akreditif kurallarını müzakere ederken “alıcının olası bayat akreditifi peşinen kabul edileceğini” kaydettirebilir.
Çok nadirde olsa, nakliye ücreti ( navlun) ödemesinin kimin tarafından yapılacağı, yüklemeden sonra itilafa neden olabilmektedir. Konşimento navlunun kimin tarafından ödeneceğini veya ödenmiş olduğunu da göstermektedir.
Akreditifle konşimento arasındaki bir diğer önemli husus, ibrazda konusudur. Eğer akreditifte konşimento ibrazı için “full set” notu düşülmüşse, ihracatçı 2 orijinal ve 2 suretten oluşan toplam 4 konşimentoyu da bankaya ibraz etmek zorundadır.
Orijinal konşimentodan herhangi bir nüshasının ilk ibrazında gemi firması ürünleri teslim eder ve bütün sorumluluklarından kurtulur. Dolayısıyla konşimentonun bilhassa orijinal nüshalarının ithalatçı tarafından iyi korunması önemlidir.
“Blank Back” (arkası boş) da denilen “Short Form Bill’s of Lading” (kısa konşimento) da eğer aksi akreditifte ifade edilmediyse bankalarca kabul edilmektedir. Pek yaygın kullanımı olmamakla beraber ihracatçı akreditifte ne tür bir konşimento talep edildiğini kontrol etmelidir.
Nadiren de olsa konşimento çok fazla el değiştirmesi vb sebeplerle alıcının eline ulaşamayabilir. Böyle durumlarda, boşaltma ve mal tesliminde gecikme olmaması için gemi nakliyecisi firma alıcı adına “non-negotiable B/L” düzenler. Bu belgenin en büyük özelliği “ciro edilemez” olmasıdır.
Bu konu ile ilgili son not olarak “kaptan makbuzu” ürünlerin gemiye yüklenmiş olduğunu belirtir ancak mülkiyete ait tasarruf yetkisi vermez. Konşimento düzenlenmesine kadar geçerli olur ve konşimento tesliminde ibraz ve iade edilir. Bu belge ile malların alıcıya teslimi yapılmaz !
